Ornityna to aminokwas, który pełni bardzo ważną rolę w detoksykacji wątroby. Bierze udział w tzw. cyklu mocznikowym (określanym również jako cykl ornitynowy) mającym za zadanie unieszkodliwić i przekształcić jony amonowe (NH4+) oraz azot do mocznika. Ten ostatni jest następnie usuwany z organizmu wraz z moczem. Ornityna jest z powodzeniem stosowana m.in. w leczeniu encefalopatii wątrobowej.
Ornityna i jej mechanizm działania
Jak zaznaczyłam we wstępie, ornityna jest kluczowym aminokwasem w tzw. mocznikowym cyklu Krebsa. Proces ten odbywa się w hepatocytach wątroby, czyli komórkach, które są podstawowym budulcem tego narządu. Ornityna jest nie tylko substratem w cyklu ornitynowym, ale również aktywatorem konkretnych enzymów biorących udział w tym procesie. Co więcej, związek ten bierze udział w syntezie mocznika (usuwanego następnie wraz z moczem) oraz glutaminy, aminokwasu powstałego w wyniku wiązania toksycznego amoniaku z kwasem glutaminowym [1, 2].
Asparaginian ornityny w chorobach wątroby
W lecznictwie jest stosowana w postaci asparaginianu ornityny, który okazuje się skuteczny w przebiegu wielu chorób wątroby, m.in. stłuszczenia, hiperamonemii, marskości, a także polekowych, wirusowych i poalkoholowych zapaleń wątroby. Ornityna jest również nieodzownym elementem terapii encefalopatii wątrobowej – choroby, która rozwija się na wskutek zaburzenia funkcji detoksykacji tego narządu. Dochodzi wówczas do zakłócenia metabolizmu amoniaku, który oddziałując na ośrodkowy układ nerwowy doprowadza do poważnych zaburzeń neurologicznych i psychicznych.
Asparaginian ornityny ma za zadanie pobudzić metabolizm amoniaku i zredukować jego ilość we krwi chorego. Jednocześnie ma miejsce zwiększenie syntezy mocznika i glutaminy – proces ten odbywa się zarówno w hepatocytach wątrobowych, jak i w mózgu oraz mięśniach. Warto zaznaczyć, że asparaginian ornityny działa wielokierunkowo, ponieważ ma także zdolność do pobudzania funkcji regeneracyjnych wątroby [1, 4].
Ornityna w preparatach bez recepty
Ze względu na to, że ornityna wspiera prawidłowe funkcje wątroby, jest obecna w wielu preparatach dostępnych bez recepty. Wśród nich możemy wymienić suplementy diety takie jak np. Hepatil (100 mg asparaginianiu ornityny w 1 kapsułce), Esseliv Duo (150 mg/1 kaps.), Hepaplus (100 mg/1 kaps.), Hepaslimin (100 mg/1 kaps.), Proliver (100mg/1 kaps.). W celu wzmocnienia działania preparatów, asparaginian ornityny jest łączony z innymi składnikami działającymi synergistycznie, m.in. z choliną, witaminami z grupy B, wyciągiem z korzenia cykorii czy liści karczocha.
Pamiętajmy jednak, aby decyzję o rozpoczęciu terapii skonsultować z lekarzem prowadzącym! [1].
Ornityna w lekach wydawanych z przepisu lekarza
W Polsce dostępnych jest kilka leków zawierających asparaginian ornityny, które są wydawane z przepisu lekarza. Preparaty występują w postaci granulatu do sporządzania roztworu doustnego (Hepa-Merz 3000) oraz koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji (Hepa-Merz). Głównym wskazaniem do stosowania wymienionych leków jest wspomniana wcześniej encefalopatia wątrobowa występująca w przebiegu schorzeń wątroby, takich jak marskość czy zapalenie tego narządu.
Zauważono, że przy odpowiednim dawkowaniu leku stężenie amoniaku maleje już w ciągu trzech dni od rozpoczęcia terapii. Wysoka skuteczność preparatu wyraźnie poprawia jakość codziennego życia pacjentów, łagodzi objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, a także redukuje liczbę hospitalizacji. Pomimo zwykle stosunkowo dobrej tolerancji leku mogą jednak wystąpić objawy niepożądane, np. nudności i wymioty, wzdęcia i bóle żołądka oraz biegunka, jak również reakcje alergiczne. Specjaliści zaznaczają, że korzyści z przyjmowania preparatu są wyższe niż szkody, które wynikają z pojawienia się potencjalnych skutków ubocznych [1, 2, 3].
Bibliografia:
[1] A. Panasiuk; Encefalopatia wątrobowa; Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 2, 64–75.
[2] Charakterystyka Produktu Leczniczego Hepa-Merz 3000.
[3] Charakterystyka Produktu Leczniczego Hepa-Merz.
[4] U. Grata-Borkowska, R. Susło, P. Hańczyc, M. Michalska, D. Lewera, J. Drobnik; Zaburzenia psychiczne i neurologiczne u pacjentów z encefalopatią wątrobową; Psychiatria 2016;13(4):203-209.
