Wątroba jest jednym z tych narządów, w których odbywają się bardzo intensywne procesy metaboliczne. Organ jest zbudowany z wysoce wyspecjalizowanych komórek zwanych hepatocytami, które odpowiadają za jego podstawowe funkcje, m.in. regenerację miąższu wątrobowego. Owa regeneracja nie zawsze jest jednak możliwa – dzieje się tak w przebiegu niektórych chorób, np. marskości wątroby.
Na czym polega marskość wątroby?
Jak wspomniałam we wstępie, podstawowym elementem strukturalnym wątroby są hepatocyty. Aby te wielofunkcyjne komórki mogły spełniać swoje funkcje, muszą być stale „odżywiane” przez krew, która nie tylko dostarcza substraty, ale również odbiera metabolity. Co więcej, do prawidłowej funkcji hepatocytów konieczny jest także stały, bezpośredni kontakt z drogami żółciowymi, które odprowadzają żółć z wątroby.
Kluczową rolę w procesach włóknienia wątroby odgrywają natomiast komórki gwiaździste, które znajdują się w tzw. przestrzeni okołozatokowej. Różnego rodzaju czynniki chorobotwórcze (np. wirusy hepatotropowe, toksyny, leki działające hepatotoksycznie, alkohol etylowy) stymulują te niewielkie struktury, które w warunkach patologii niekontrolowanie produkują bliznowatą tkankę łączną. Takie działanie doprowadza do włóknienia wątroby, co sprawia, że miąższ narządu przybiera postać guzków regeneracyjnych (w miejsce zdrowych zrazików wątrobowych). Te ostatnie składają się z różnej wielkości komórek, wokół których gromadzi się gęsta tkanka łączna. Zaburzeniu ulega wówczas wymiana składników odżywczych i metabolitów, a także odpływ żółci. W skrajnych przypadkach dochodzi zaś do rozwoju nadciśnienia wrotnego [2].
Marskość wątroby – objawy
Niestety, ale objawy marskości wątroby mogą nie być w ogóle zauważalne. Bardzo często bowiem zdarza się, że choroba rozwija się w ukryciu, a jej rozpoznanie stawiane jest przypadkowo, np. podczas badań profilaktycznych. Pierwsze symptomy są mało charakterystyczne, przez co zwykle bagatelizowane przez pacjentów. Wśród nich wymienia się m.in. ogólny spadek samopoczucia, szybkie męczenie się, wzdęcia, uczucie pełności w nadbrzuszu oraz swędzenie skóry (niekiedy mylone z reakcją alergiczną).
Wykonanie badań obrazowych krwi pozwala określić typowe odchylenia, które mogą pojawić się w wyniku rozwoju marskości wątroby. Są to z reguły: spadek liczby płytek krwi (małopłytkowość), zmniejszona ilość białych krwinek (leukopenia), a także wzrost stężenia immunoglobulin IgG. Zaznaczmy, że wymienione objawy mogą, ale nie muszą sugerować wystąpienia choroby.
W miarę wzrostu stopnia zaawansowania choroby możliwe jest również występowanie krwawień z nosa, żółtaczki, zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego (splątania, senności), wymiotów i biegunek, zaczerwienienia i opuchlizny dłoni, jadłowstrętu, a także pojawiania się tzw. pajączków wątrobowych na skórze twarzy, ramion oraz klatki piersiowej. Ponadto mogą rozwinąć się objawy wywołane nadciśnieniem wrotnym, takie jak np. wodobrzusze, powiększenie śledziony, a nawet krwotoki z przewodu pokarmowego [1, 2].
Marskość wątroby – leczenie
Leczenie marskości wątroby opiera się przede wszystkim na podejmowaniu prób wyeliminowania czynnika będącego przyczyną schorzenia. Konieczne jest odstawienie wszelkich środków (np. alkoholu, leków), które stymulują rozwój choroby i doprowadzają do rozwoju poważnych zaburzeń organizmu.
Bywa, że przyczyną marskości wątroby są wirusy hepatotropowe, np. HBV czy HCV. W takiej sytuacji konieczne jest możliwie najszybsze podjęcie leczenia mającego na celu spowolnienie progresji choroby. W wielu przypadkach niezbędna okazuje się modyfikacja diety oraz zastosowanie leków przeciwwirusowych (np. analogi nukleozydowe/nukleotydowe, rybawirynę, interferon). W celu wspomożenia funkcjonowania wątroby pomocniczo korzysta się z preparatów zawierających m.in. sylimarynę, fosfolipidy sojowe, a także wyciągi roślinne (np. z karczocha, mniszka, rzepika).
Co ważne, leczenie marskości wątroby musi przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza, ponieważ powikłana marskość wątroby wymaga hospitalizacji, a w skrajnych przypadkach przeszczepienia narządu [1, 2].
Bibliografia:
[1] H. Cichoż-Lach, M. Grzyb, K. Celiński, M. Słomka; Nadużywanie alkoholu a alkoholowa choroba wątroby; Alkoholizm i Narkomania 2008, Tom 21: nr 1, 5562; 2008 Instytut Psychiatrii i Neurologii.
[2] K. Simon; Marskość wątroby – epidemiologia, etiopatogeneza, przebieg naturalny, powikłania, możliwości leczenia przyczynowego; (https://ppm.umed.wroc.pl/docstore/download/UMW9e1808c12a2e47d6b6575a29857054f3/Marsko%C5%9B%C4%87+w%C4%85troby+Krzysztof+Simon.pdf dostęp 26.02.2022).
